Δευτέρα 9 Μαΐου 2016

Πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει ένας μηχανισμός με «επικουρικά» μέτρα

Νομοτεχνικά υπάρχουν πολλές δυνατότητες, ώστε να προβλεφθούν κάποια μέτρα που θα ισχύσουν στο μέλλον εφ' όσον συντρέξει κάποια προϋπόθεση - είτε κατά τρόπο αυτόματο, είτε μετά από εφαρμοστική διοικητική πράξη. Οι τεχνικές αυτές δεν είναι άγνωστες στην ελληνική νομοθεσία.

1. Δυνατότητα εφαρμογής μιας νομοθετικής διάταξης εφ' όσον εκδοθεί κάποια διοικητική πράξη, η οποία ενδεχομένως να την εξειδικεύει

Χαρακτηριστικό παράδειγμα: το δεύτερο μνημόνιο (ν. 4046/2012), που προέβλεπε ότι για την εφαρμογή του θα εκδίδονταν Πράξεις του Υπουργικού Συμβουλίου. Ο τρόπος αυτός νομοθέτησης έχει κριθεί σύμφωνος με το Σύνταγμα (ΟλΣτΕ 2307/2014).  Φαίνεται, μάλιστα, ότι προκρίθηκαν οι ΠΥΣ αντί των προεδρικών διαταγμάτων, ώστε να μην είναι απαραίτητος κάθε φορά ο προληπτικός έλεγχος του Συμβουλίου της Επικρατείας.

2. Νομικά δεσμευτική υποχρέωση για έκδοση διοικητικής πράξης

Αυτό το έχει κάνει και η παρούσα κυβέρνηση στο άρθρο 14 του ασφαλιστικού/ φορολογικού νομοσχεδίου που ψηφίσθηκε χθες: η σύνταξη αυξάνεται (αλλά θα μπορούσε και να μειώνεται, εάν το επέλεγε ο νομοθέτης) με απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας βάσει συντελεστή που διαμορφώνεται κατά 50% από τη μεταβολή του ΑΕΠ και κατά 50% από τον πληθωρισμό.

3. Ευθεία εξάρτηση κάποιου μεγέθους ή κάποιας παροχής από δημοσιονομική εξέλιξη ή από τον πληθωρισμό

Η βασική κρατική επιχορήγηση προς τους ΟΤΑ (Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι) είναι το 20% των ετήσιων εισπράξεων του φόρου εισοδήματος + το 12% των ετήσιων εισπράξεων από ΦΠΑ + το 50% της φορολογίας επί της ακίνητης περιουσίας. Είναι, δηλαδή, μεταβαλλόμενο ποσόν. Το ίδιο ισχύει και για την κρατική επιχορήγηση στα κόμματα (0,5 επί τοις χιλίοις των πραγματοποιηθέντων εσόδων του προϋπολογισμού). Βασικά, έτσι λειτουργούσε και η Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (Α.Τ.Α.) που ενσωμάτωνε αυτομάτως στο μισθό των δημοσίων υπαλλήλων το ποσοστό του πληθωρισμού. Φαίνεται ότι προτείνεται μια «αντίστροφη» Α.Τ.Α., όπου η μείωση του ΑΕΠ (ή η μη επαρκής αύξησή του) σε συνδυασμό με τον πληθωρισμό θα αποφέρει αντίστοιχη μείωση μισθών στο Δημόσιο και συντάξεων. Στις περιπτώσεις αυτές δεν απαιτείται καν να μεσολαβήσει διοικητική πράξη, αλλά τα ποσά υπολογίζονται αυτόματα, μετά τη λήψη των σχετικών στοιχείων από την ΕΛΣΤΑΤ.

4. Η Βραζιλία το έκανε ήδη απο το 2000!

Ενδιαφέρον έχει και ο μηχανισμός που χρησιμοποίησε η Βραζιλία, κατόπιν υποδείξεως του ΔΝΤ, για να περιορίσει τα έξοδα προσωπικού - ο Νόμος περί Δημοσιονομικής Υπευθυνότητας της Βραζιλίας (άρθρα 18 επ.) που θέτει όρια στη συνολική δαπάνη μισθοδοσίας και συντάξεων σε σχέση με τα έσοδα του προϋπολογισμού που πραγματοποιήθηκαν. Προβλέπει ελέγχους ανά τετράμηνο και μέτρα, σε περίπτωση που τα ανώτατα όρια προσεγγίζονται ή παραβιάζονται.

Επομένως, το ζήτημα της προληπτικής νομοθέτησης δεν είναι τεχνικό (ούτε τίθεται ζήτημα συνταγματικότητας), αλλ' αμιγώς πολιτικό.